Małgorzata Jaskłowska
Galeria grafiki

Linoryt stanowi technike graficzną druku wypukłego. Wywodzi się z drzeworytu ale żłobi się go nie w drewnie lecz w linoleum. Odbitki wykonuje się na prasie durkarskiej i druk jest lustrzanym odbiciem matrycy.

Jak zrobić linoryt?
Linoryt żłobimy w linoleum przy pomocy specjalnych rylców, które można nabyć w sklepach dla artystów plastyków. Można stosować specjalne linoleum dla plastyków albo zwykłe linoleum podłogowe kupione w sklepie z wykładzinami. Jeśli chcesz kupić linoleum w sklepie z wykładzinami, zapytaj sprzedawców, którzy najczęściej wiedzą o co chodzi. Musi to być specjalne linoleum grube i sztywne do podłóg przemysłowych.
Linoryt jest jakby negatywem rysunku, gdyż rysujemy nie to co będzie czarne lecz to co ma być białe. Wyżłobienia pozostaną białe, a czarne będzie to co niewyżłobione. Wbrew pozorom jest to trudne, gdyż jesteśmy przyzwyczajeni do rysowania czarnym lub kolorem i musimy przestawić nasze myślenie na, niejako, rysowanie białym.
Odbitka będzie odwrócona czyli trzeba to przewidzieć robiąc projekt linorytu. Początkowo nie robiłam projektów zdając się na żywioł. Nie bardzo podobało mi się robienie projektów tuszem bo malowanie pendzlem jakoś nie wydawało mi się kompatybilne z linorytem. Z kolei bardzo mi odpowiada rysowanie projektu grubym, czarnym mazakiem.

Wiedząc, że odbitka linorytu będzie lustrzanym odbiciem niektórzy rysują projekt, który następnie przekalkowują na kalkę techniczną, odwracają i przenoszą na linoryt. Ja wolę po prostu rysować na linoleum grubym, czarnym mazakiem. Odwrócenie rysunku na odbitce jakoś nie wpływa na kompozycję.
Najtrudniejszą rzeczą w projektowaniu i tworzeniu linorytu jest uzywkanie efektu plam czanych i białych.

Ciekawe efekty tworzy linoryt kolorowy. Dosyć trudno wykonać tę technikę graficzną, gdyż nie można jednocześnie pokryć matrycy wieloma kolorami. Istnieje kilka metod tworzenia linorytów kolorowych. Jedną z nich jest metoda puzzle polegająca na pocięciu matrycy i pokryciu poszczególnych części innym kolorem. Można je odbijać osobno lub złożyć razem jak puzzle.
Nie podoba mi się ten sposób, gdyż boję się, że nie uda mi się odpowiednio pociąć linoleum. Inna wersja tego sposobu, stosowanan przez japońskich drzeworytników, to sporządzenie kilku identycznych matryc linorytu, gdzie na każdej ryje się element w innym kolorze.

Zdecydowanie bardziej podoba mi się drugi sposób: linoryt na płytę traconą. Podobno wynalazł go Picasso, któremu nie chciało się wykonywać kilku matryc.
Sposób ten polega na kilkukrotnym odbijaniu tej samej matrycy, z tym, że za każdym razem wycina się kolejny kolor i odbija. Zasada podobna jak w batiku: zaczynamy od najjaśniejszego koloru, wycinamy go i odbijamy, następnie wycinamy z linoleum to co ma zostać w kolorze właśnie wydrukowanym. Z zasady matryca na koniec nadaje się już do wyrzucenia. Ja jednak wycinam tak, aby zostały cienkie kontury, dzięki czemu można jeszcze odbijać to samo na czarno-biało. Jednak taka odbitka zawiera za dużo białego i nie jest ciekawa. Jeszcze nie wymyśliłam sposobu wykorzystania tego.

Do odbijania linorytu stosuje się farby olejne albo specjalne farby graficzne. Nie da się ukryć, że są one dość drogie. Do nakładania farby na linoleum służą specjalne wałeczki.
Odbitkę robimy na spejcjalnym papierze, który musi być uprzednio spryskany wodą i nasiąkać wilgocią przynajmniej godzinę. Na taki papier kładziemy linoleum i przesuwamy przez prasę drukarską. Nie jest to łatwe zadanie, gdyż matryca może się przesunąć w prasie powodując rozmazanie odbitki. Przy linorycie kolorowym szczególnie trudne jest ułożenie matrycy dokładnie tak samo przy każdej odbitce. Zrobienie takich odbitek bez przesunięć jest praktycznie niemożliwe, ale na tym polega urok linorytu.

Linorytem zajmuję się od 2012 roku. Zaczęłam się uczyć tej techniki w pracowni Grafiki i Eksperymentu Kingi Pawełskiej w Centrum Promocji Kultury w Warszawie.
Początkowo w linorycie fascynowała mnie tematyka religijna, szczególnie fałdy szat świętych. Potem przyszła kolej na tematy ekologiczne - przyroda i zwierzęta.